Περίπου 20 χλμ. νότια του Ηρακλείου, σε υψόμετρο 280 μ., δίπλα στο χωριό Βενεράτο και κοντά στο ομώνυμο φαράγγι.

Θεωρείται μία από τις αρχαιότερες μονές της Κρήτης, χωρίς να είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία της ίδρυσής της, η οποία ανάγεται στη Βυζαντινή περίοδο. Το όνομά της συνδέεται με την ονομασία Παλιά Μονή, που με το πέρασμα των αιώνων έγινε Παλιανή. Σύμφωνα με δεύτερη εκδοχή, το όνομα Παλιανή συνδέεται με την Απολλωνία, μια αρχαία πόλη που βρισκόταν πολύ κοντά.

Η γυναικεία Μονή Παλιανής υπήρξε πατριαρχική και ανά περιόδους είχε στην κατοχή της τεράστια περιουσία και πολλά μετόχια. Κατά τη τουρκοκρατία, καταστράφηκε από τους Τούρκους και οι μοναχές της σφαγιάστηκαν. Ωστόσο, ανασυγκροτήθηκε αμέσως και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί ένα από τα πλουσιότερα μοναστήρια της Κρήτης.

Ο κεντρικός ναός είναι τρίκλιτη βασιλική, με τα τρία κλίτη αφιερωμένα στη Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), στους Τρεις Ιεράρχες (30 Ιανουαρίου) και στον Άγιο Παντελεήμονα (27 Ιουλίου). Επίσης υπάρχει κι ένα μικρό παρεκκλήσι των Αγίων Αποστόλων (30 Ιουνίου).

Ο ναός υποστηριζόταν από κίονες βυζαντινού ρυθμού με φύλλα άκανθας, μέλη των οποίων υπάρχουν διάσπαρτα στο Μοναστήρι. Τριγύρω βρίσκονται επίσης μέλη παλαιοχριστιανικής εποχής, που υποδεικνύουν ότι το καθολικό έχει χτιστεί στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Στο μοναστήρι λειτουργεί επίσης μουσείο με εικόνες, ιερά κειμήλια και διάφορα βιβλία μεγάλης ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας.

Στα νοτιοανατολικά του κεντρικού ναού βρίσκεται μια μεγάλη μυρτιά, στη ρίζα της οποίας αναφέρει η παράδοση ότι βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Εκεί, στην Αγία Μυρτιά, καίει το ακοίμητο καντήλι και οι πιστοί κρεμούν τάματα στα κλαδιά της, ενώ στα φύλλα της αποδίδονται θεραπευτικές ιδιότητες και οι πιστοί τα κάνουν αφέψημα ή φυλακτά. Η εικόνα θεωρείται ότι περικλείεται στον κορμό του δέντρου και μπορούν να τη δουν μόνο τα παιδιά.

Τηλ.: +30 281 079 1331