Μονή Καψά

Πού βρίσκεται

Στο νοτιοανατολικό άκρο της Κρήτης, 36 χλμ. ανατολικά της Ιεράπετρας, στην έξοδο του φαραγγιού των Περιβολακίων προς τη θάλασσα. Είναι χτισμένη σε απότομη πλαγιά και έχει θέα στο Λιβυκό πέλαγος.

Η ίδρυση

Δεν γνωρίζουμε ακριβώς το έτος ίδρυσης της Mονής, αλλά η ύπαρξη τοιχογραφικού διακόσμου στο κλίτος του Αγίου Ιωάννη χρονολογείται πιθανόν τον 13ο ή 14ο αιώνα. Στον βόρειο τοίχο του, το παλαιότερο από τα χαράγματα ανήκει στον 15ο αιώνα. Συνεπώς, υπήρχε κάποιο μικρό μοναστήρι στην περιοχή κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας, το οποίο στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε.

Οι ιστορίες:

Η σύγχρονη ιστορία της μονής συνδέεται άρρηκτα με τον Ιωάννη Βιντσέντζο ή Γεροντογιάννη, ο οποίος γεννήθηκε στη μονή και το 1844 αποφάσισε να μονάσει εκεί. Στην αρχή έζησε ως ασκητής σε κοντινή σπηλιά για 17 χρόνια και στη συνέχεια επισκεύασε τα κελιά του παλιού μοναστηριού. Η αγιότητά του και τα θεραπευτικά θαύματα που επιτελούσε άρχισαν να προσελκύουν πολλούς προσκυνητές καθώς και άλλους ασκητές, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια νέα μοναστική κοινότητα. Όλα αυτά επέβαλαν την ανακαίνιση της μονής, καθώς επίσης την κατασκευή νέων κτισμάτων: κελιά, ξενώνας, τράπεζα, μαγειρείο, φούρνος, αποθήκες και μια μεγάλη υδατοδεξαμενή για τη συλλογή των όμβριων υδάτων. Μετά την κοίμηση του Γεροντογιάννη, ηγούμενος της μονής ανέλαβε ο εγγονός του, Ιωσήφ Γεροντογιάννης, ο οποίος συνέχισε το οικοδομικό έργο του προκατόχου του, όπως μαρτυρά η επιγραφή στην είσοδο του καθολικού, που χρονολογείται στα 1822 και αναφέρει και τους δυο μοναχούς.

Μη χάσετε

Ο ναός της Mονής είναι δίκλιτος και σπηλαιώδης. Το ένα κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και το άλλο στην Αγία Τριάδα. Εκτός από το μοναστηριακό συγκρότημα και τις τοιχογραφίες, θα θαυμάσετε το χαρακτηριστικό καλλιτεχνικό δάπεδο του καθολικού, στρωμένο με πέτρες από τη θάλασσα, που σχηματίζουν διακοσμητικά και θρησκευτικά σύμβολα. Αξιόλογο είναι και το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στη νοτιοδυτική γωνία του εσωτερικού του ναού του Αγίου Ιωάννη, βρίσκεται ο τάφος και τα ιερά λείψανα του κτήτορα της Mονής, Γεροντογιάννη.

Στο ναό σώζονται επίσης εξαιρετικές εικόνες της Κρητικής Σχολής, όπως η Παναγία Βρεφοκρατούσα (αρχές 15ου αιώνα) και ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (αρχές 16ου αιώνα).

Ξέρατε ότι:

Η Mονή ανέπτυξε ενεργό δράση στην Κατοχή, καθώς οι μοναχοί έκρυβαν και φυγάδευαν στην Αίγυπτο αντιστασιακούς και συμμάχους, με κίνδυνο της ζωής τους. Οι Γερμανοί διέταξαν την ερήμωση του μοναστηριού το 1943, αλλά μετά τον πόλεμο, ο ηγούμενος ιερομόναχος Ιλαρίων επανήλθε και ασχολήθηκε με την ανασυγκρότηση της μονής.