Θρησκευτική Τέχνη
Κρητική σχολή αγιογραφίας
Μιχαήλ Δαμασκηνός, Ανδρέας Ρίτζος, Ανδρέας Παβίας, Θεοφάνης ο Κρης. Ονόματα ταυτισμένα με την παράδοση της Κρήτης στην τέχνη της αγιογραφίας, η οποία ξεκινά τον 15ο αιώνα, την εποχή που οι καλλιτέχνες της Πόλης διασκορπίζονται σε μέρη που δεν έχουν καταλάβει ακόμα οι Οθωμανοί. Πολλοί καταφεύγουν στην ενετοκρατούμενη Κρήτη, η οποία γίνεται το νέο κέντρο για τη βυζαντινή αγιογραφία. Παράλληλα, οι επαφές με τη Βενετία και την αναγεννησιακή ζωγραφική της Δύσης οδηγεί στη δημιουργία ενός ξεχωριστού ύφους, της λεγόμενης Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας.
Χαρακτηριστικό της κρητικής ζωγραφικής είναι ότι στη στατικότητα της βυζαντινής τέχνης εισάγεται περισσότερη κίνηση, άνεση και ζωντάνια, ενώ ταυτόχρονα υιοθετείται περισσότερο η τρισδιάστατη προοπτική. Οι Κρητικοί ζωγράφοι γίνονται ξακουστοί και ειδικεύονται στη ζωγραφική φορητών εικόνων. Γίνονται περιζήτητοι από σημαντικά μοναστήρια της ηπειρωτικής Ελλάδας, που τους επιλέγουν για τη διακόσμηση των μονών κι έτσι η λεγόμενη Κρητική Σχολή Ζωγραφικής είναι αυτή που μεσουρανεί το 16ο και 17ο αιώνα στον ελληνορθόδοξο χώρο.
Κρητικοί Αγιογράφοι
Περισσότεροι από 100 αγιογράφοι της Κρητικής Σχολής είναι γνωστοί σήμερα. Ξεχωρίζουν τα ονόματα των Ανδρέα Ρίτζου και Ανδρέα Παβία από τον Χάνδακα (Ηράκλειο), οι οποίοι δραστηριοποιήθηκαν το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα.
Ο Θεοφάνης ο Κρης, επίσης από τον Χάνδακα, θεωρείται από τους κορυφαίους εκφραστές της Κρητικής Σχολής και αγιογράφησε πολλές μονές στην ηπειρωτική Ελλάδα, στα Μετέωρα και στο Άγιο Όρος.
Ο πιο καινοτόμος Κρητικός αγιογράφος, ωστόσο, θεωρείται ο Μιχαήλ Δαμασκηνός από τον Χάνδακα, που φιλοτέχνησε πολλές φορητές εικόνες, συνταιριάζοντας τη βυζαντινή αγιογραφία με τη δυτική τέχνη.
Ως αγιογράφος άλλωστε, ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία και ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο γνωστός ανά τον κόσμο Ελ Γκρέκο, ο οποίος αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο σημαντικούς ζωγράφους της Δύσης. Δύο έργα του μπορεί να θαυμάσει κανείς σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο Ηράκλειο.
Συλλογές χριστιανικής τέχνης
Φορητές εικόνες και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα μπορείτε να θαυμάσετε σε αρκετές μονές της Κρήτης, όπως στην Αγία Τριάδα των Τζαγκαρόλων στα Χανιά και στη Μονή Τοπλού, στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού. Εδώ βρίσκεται και η μοναδική εικόνα «Μέγας ει Κύριε» με 61 παραστάσεις ευχών του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανίων.
Επίσης, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή στα Χανιά, αλλά και το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης Αγίας Αικατερίνης στο Ηράκλειο, που παρουσιάζουν σπουδαία δείγματα χριστιανικής τέχνης.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ορθοδοξία και τα θρησκευτικά μνημεία της Κρήτης, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα orthodoxcrete.com
Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης Αγ. Αικατερίνης
