Άγιος Νικήτας Αχεντριά

Το ιερό προσκύνημα του αγίου Νικήτα στον Αχεντριά αποτελούσε παλαιό ερημητήριο στην περιφέρεια του εν λόγω χωριού, κοντά σε φοινικόδασος. Πρόκειται για σπηλαιώδη ναό, ο οποίος, κατά τον Paul Faure, χρονολογείται από το 17ο αιώνα (≈ 1640 μ.Χ.).

Από τον εικονογραφικό διάκοσμο του ναού σώζονται μονάχα μερικές τοιχογραφίες ενώ αριστερά του ιερού Βήματος, σε μικρότερο σπήλαιο που λειτουργεί ως Διακονικό, εκχέεται αγίασμα από σταλακτίτες.

Ο ιερός αυτός τόπος ήταν ερημητήριο και σκήτη πνευματικής άσκησης κυρίως από τους μοναχούς της Μονής Κουδουμά, οι οποίοι διέμειναν στο ερημητήριο του Αγίου Νικήτα μόνιμα ή κατά περιόδους. Το χρονικό διάστημα μεταξύ 1948 και 1959 ο άγιος Νικήτας λειτούργησε ως Μονή της επισκοπής Αρκαδίας, όπου υπαγόταν εκκλησιαστικά, με ηγούμενο τον Ιερόθεο Κωστομανωλάκη και μικρή αδελφότητα, κατόπιν αποφάσεως του αειμνήστου Επισκόπου Αρκαδίας, -μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης-, κυρού Ευγενίου Ψαλιδάκη. Στη συνέχεια λειτουργεί ως μονύδριο με ιερομονάχους που διορίζει ο εκάστοτε αρχιερεύς. Με την από 27-3-97 απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης (ΦΕΚ, τ. Β΄, 977/5- 11- 1997) –κατόπιν προτάσεως του αειμνήστου Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κυρού Κυρίλλου Κυπριωτάκη-, το μονύδριο του αγίου Νικήτα χαρακτηρίστηκε ως Προσκύνημα, λαμβάνοντας νομική υπόσταση και διοικούμενο από Επιτροπή.

Από το 2001, οπότε συστάθηκε η Ιερά Μητρόπολη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, το Προσκύνημα του αγίου Νικήτα διατήρησε τη νομική υπόστασή του και υπάγεται διοικητικά στη νεοσυσταθείσα Μητρόπολη, υπό τον μητροπολίτη κ. Ανδρέα Νανάκη. Η λειτουργία του καθορίζεται σήμερα βάσει Καταστατικού που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ, τ. Β΄, 938/ 23- 6- 2004).
Με τον άγιο Νικήτα Αχεντριά συνδέονται τα ακόλουθα ονόματα, οι οποίοι ασκήτευσαν, ηγουμένευσαν ή άσκησαν εποπτεία στο χώρο, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα:

– Γρηγόριος Καραγιαννάκης (1904-1905)
– Παρθένιος Λυκάκης (1910)
– Ευστάθιος-Ευμένιος Φιλιππάκης (≈ 1940)
– Γεδεών Γοραντωνάκης (≈ 1940)
– Παρθένιος  (≈ 1940)
– Νεόφυτος  (≈ 1940)
– Αρχιμ. Ιερόθεος Κωστομανωλάκης (1948-1959) [Ηγούμενος]
– Ιερομ. Σωφρόνιος-Ευμένιος Σαριδάκης (1948)
– Ιερομ. Ευμένιος Λυκάκης (1948)
– Ιερομ. Τιμόθεος Καρπουζάκης (1948)
– Ιερομ. Νεόφυτος Μαρκάκης (1960)
– Ιερομ. Αναστάσιος Λεονταρίδης (1992) [Τέλεση Ι. Ακολουθιών]
– π. Στυλιανός Συμιανάκης (1994) [Τέλεση Ι. Ακολουθιών]
Από το 1980, περίπου, και εξής, το ιερό Προσκύνημα του αγίου Νικήτα Αχεντριά υπηρετεί με ευσέβεια και αφοσίωση ο λαϊκός Χατζή-Γιάννης Καπελλάκης.!