Άγιοι της Κρήτης
Μεγάλες θρησκευτικές προσωπικότητες του νησιού
Ήδη από τα πρώτα κιόλας χρόνια της εξάπλωσης του Χριστιανισμού αναδεικνύεται μια σημαντική θρησκευτική προσωπικότητα. Πρόκειται για τον Άγιο Τίτο, συνεχιστή του Απ. Παύλου στο έργο του για τον εκχριστιανισμό του νησιού, ο οποίος αποτέλεσε και τον πρώτο επίσκοπο της νήσου. Σήμερα η κάρα του φυλάσσεται στον επιβλητικό ναό του Αγίου Τίτου, στο Ηράκλειο και εκτίθεται σε προσκύνημα.
Σε εξέχουσα θρησκευτική προσωπικότητα αναδείχθηκε αργότερα και ο επίσκοπος Κρήτης, ο Άγιος Μύρων. Γεννήθηκε στην αρχαία Ραύκο περίπου το 250 μ.Χ. και διατέλεσε επίσκοπος Κρήτης στον επισκοπικό θρόνο της Γόρτυνας στο τέλος του 4ου αιώνα. Κοιμήθηκε πλήρης ημερών γύρω στο 350 έχοντας αφήσει πίσω του ένα τεράστιο ποιμαντικό και χριστιανικό έργο. Ο Τάφος με τα λείψανά του και η σκήτη του, από όπου αναβλύζει αγίασμα βρίσκονται σ’ ένα χωριό κοντά στην πόλη του Ηρακλείου, το οποίο φέρει το όνομα του Αγίου.
Μια άλλη σπουδαία μορφή, είναι ο θαυματουργός Άγιος Ιωάννης ο Ξένος, ο οποίος θεωρείται και ιδρυτής του ασκητισμού στο νησί. Έφτασε στην Κρήτη μετά την απελευθέρωσή της από τους Άραβες το 961 μ.Χ., με άλλους 98 ασκητές από την Αίγυπτο για να αναλάβει την αναβλάστηση της Ορθόδοξης πίστης. Για 50 χρόνια κήρυττε και έκτιζε ναούς και μονές πηγαίνοντας από τόπο σε τόπο σε όλη την Κρήτη. Αρχικά διέμενε μαζί με τους ασκητές σε σπηλιές, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η Μονή Αζωγυρέ. Αργότερα, αποσύρθηκε μόνος του στα σπήλαια της Μαραθοκεφάλας και του Ακρωτηρίου, όπου αναπτύχθηκε μια πλούσια ασκητική παράδοση.